Bayılma, beyine gelen kan akımının azalması ile ortaya çıkan bir şuur kaybıdır. Kan akımının azalması travma gibi ciddi sebepler yanında basit yorulma gibi çeşitli sebeplerden olabilir. Bayılma esnasında yere yığılan hastada beyne gelen kan akımı kolaylaşır ve şuur hızla yerine gelir. Bu özelliğiyle bayılma beynin sigortası gibidir.
Bayılma sebepleri:
- Ani kan kaybına yol açan durumlar
- Korku veya kan görme durumlarında vagal sinir refleksi olarak
- Aşırı heyecanlanmayla
- Uzun süre ayakta durma sonucu (özellikle sıcak ve havasız ortamlarda)
- Açken, ani hareketlenme halinde
- Vücudun halsiz dönemlerine aniden ayağa kalkma sonrası
- Ayakta idrar yapma sonrası
- Ender durumlarda saç taramanın yol açtığı bir refleks olarak
Bayılmanın gelişmesindeki aşamalar:
Genellikle bayılmadan önce hafif bir iç geçmesi, bulantı, göz kararması veya kulak çınlaması olur. Presenkop olarak da adlandırılan bu belirtilerden hemen sonra beyine kan akımı düzelmemişse şuur kaybı (senkop, bayılma) gelişir. Bayılma sırasında genelde yere yığılma olduğundan beyne kan akımı kolaylaşıp şuur saniyeler içinde yerine gelir. Solgunluk, soğuk terleme görülebilir. Bayılan hasta düşmesin diye ayakta veya oturur tutulursa, kan akımı zorlaşacağından kasılma, gözlerde dönme gibi epilepsi nöbeti düşündüren bir tablo da oluşabilir. İdrar kaçırma da görülebilir.
Bayılma esnasında yapılması gerekenler:
Hasta, öncelikle yatar poziyona getirilmelidir. Ağzında birşeyler olduğu düşünülüyorsa yan yatırılması daha doğrudur. Bacakları yukarı doğru kaldırmak ve hastanın havadar ve rahat bir ortama taşınması da şuurun toparlamasını kolaylaştırır. Su veya kolonya ile ferahlatma, şuur yerine geldikten sonra şekerli bir sıvı içilmesi de yardımcı olur. Uzamış bir şuur kapalılığı durumunda hasta en yakın sağlık kurumuna, tercihen ambulans ile ulaştırılmalıdır. Hastanın düşmemesi için ayakta tutulması bayılmayı uzatan ve nöbet benzeri görüntüye yol açan bir hatadır.
Bayılma ile sara (epilepsi) nöbetleri nasıl ayırdedilir?
Bayılma öncesi göz kararması ve iç geçmesi gibi uyaranların fark edilmesi, şuur kaybının yukarıda belirtilen bayılmayı kolaylaştıran durumlarda olması ve yere yığılma ile kısa sürede kendine gelmenin gözlenmesi basit bayılma düşündürür. Uzamış şuur kaybı veya kasılmaların geliştiği durumlarda, özellikle de bayılmayı tetikleyici faktörler net değilse sara (epilepsi) nöbeti düşünülür.
