Epilepsi ilaçları (antiepileptikler) genel olarak uzun süreli (birkaç yıl) kullanılan ve nöbet bastırma özellikleri olan (antikonvulsif) maddelerdir. Yirminci yüzyıl başında elimizde olan yegane ilaç brom tuzlarıyken şimdilerde 10’dan fazla antiepileptik bulunmaktadır. Son 10 yıl içinde yeni nesil olarak görülen birçok antiepileptik kullanıma sunulmuştur. Eski ilaçların alışıldık ve ucuz olmaları en büyük avantajlarıdır. Hangi ilacın hangi durumlarda kullanılacağı hastanın ve nöbetlerin özelliklerine göre belirlenir. Yine tüm bu ilaçlar uzun süreli kullanılacağından yan etkilerinin tanınması ve buna göre yapılacak takiplerin anlaşılması gerekir. Bazı ilaçlar kontrola tabii, yeşil veya kırmızı reçete ile temin edilir. Yine de bu ilaçların bağımlılık etkisi kolay kolay söz konusu değildir.
Türkiyede kullanımda olan ilaçlara yönelik bazı bilgiler:
*Tek ürün olarak piyasada bulunanlar resimleriyle
Fenobarbital
(Luminal ve Luminaletten):
Kullanımda olan en eski ilaçlardandır. Özellikle bebeklik çağında düşük yan etki profiline bağlı olarak tercih edilir. Büyük çocuklarda özellikle hareketlilik şeklindeki yan etkisinden ötürü kullanımı kısıtlıdır. Yeşil reçete ile alınır.
Karbamazepin
(Tegretol, Karazepin, Carbaleks, vs): En sık kullanılan ilaçlardandır. Birçok epilepsi türünde etkili olmakla beraber bazı iyi bilinen jeneralize epilepsilerde nöbet arttıran bir etkisi olabilir. Başlangıç yan etkileri uyku ve sakinleştirme şeklindedir. Vücudun alışma süreci sonrası bu yan etkiler daha az görülür. Döküntü, karaciğer fonksiyon testleri ve kan sayımı üzerine etkileri olabilir.
Okskarbazepin
(Trileptal) Karbamazepin’in daha yeni geliştirilmiş benzeridir. Karbamazepine göre yan etkileri daha azdır. Sodyum düşüklüğü bazen görülebilir.
Valproat
(Depakin, Depaleks, Convuleks): Geniş etkili bir epilepsi ilacıdır. Doza bağlı olarak titreme, saç dökülmesi gibi yan etkiler görülebilir. Sedatif etkisi belirgin değildir. En önemli yan etkisi özellikle ufak çocuklarda karaciğer harabiyeti ve kemik iliği baskılanmasıdır. Bu, kabaca 1000 çocukta bir karşılaşılır.
Fenitoin
(Epdantoin, Epanutin, vs): Özellikle nöbetlere acil müdehale gereken durumlarda damardan uygulanabildiği için tercih edilen bir ilaçtır. Çocuklarda kıllanma ve yüz hatlarında belirginleşme yapabilmesi çok fazla tercih edilmemesine sebep olmuştur.
Lamotrigin
(Lamictal): Yeni nesil epilepsi ilaçlarındandır. Yüksek dozlarda sedasyon ve dengesizlik gibi yan etkiler yapabilir. Özellikle valproat ile beraber kullanımda önemli deri döküntüleri olabileceğinden yavaş doz ayarlamaları gerekir.
Topiramat
(Topamax): Yeni nesil epilepsi ilacı. Geniş etki yelpazesi vardır. Sık görülen yan etkileri uyku, dengesizlik ve sakinleştirmedir. Bunun dışında böbrek taşı, terlememe, kilo kaybı gibi yan etkiler bu ilaca hastır.
Gabapentin
(Neurontin, Gabaset vs): Yeni nesil bir epilepsi ilacıdır. Sadece böbrekler üzerinden atılması ve diğer ilaçlarla etkileşmemesi önemli özellikleridir. Yan etkileri arasında sakinlik ve uykululuk önde gelir.
Etosuksimid
(Petimid): Eski bir ilaç olmasına rağmen nadir bazı epilepsi tiplerinde kullanımı vardır. Önde gelen yan etkisi mideyi rahatsız etmesidir, dolayısıyla tok karnına alınması önerilir.
Primidon
(Mysoline): Primidon vücutta fenobarbitale dönüşür. Aşırı uyku yan etkisi ön plandadır.
Vigabatrin
(Sabril): Yeni nesil ilaçlardandır. Özellikle infantil spasm tipi nöbetlerde kullanımı kabul görmüştür. Görme alanı üzerine bazı yan etkileri saptandığından kullanımı kısıtlı kalmıştır.
Levetiracetam
(Keppra, Netrolex, Epixx vs): Yeni nesil ilaçlardandır. Huzursuzluk ve ajitasyon yan etkileri dışında önemli bir organ yan etkisi söz konusu değildir. Böbreklerden atılır. Genelde dirençli epilepsilerde tedavilere ek olarak kullanılmaktadır.
Clobazam
(Frisium, Urbanyl, Clozam vs) Benzodiazepin grubu ilaçlardan, sedatif özelliği az olan bir ilaçtır. Davranış yan etkileri de daha az olur. Ülkemizde Türk Eczacılar Birliği aracığı ile temin edilebilmektedir.
Klonazepam
(Rivoklon, eskiden Rivotril). Benzodiazepin grubu ilaçtır. Yeşil reçete ile alınır. Ufak çocuklarda salya akması, uyuşukluk ve salıklık yapabilir.
Zonisamide
(Excegran, Zonegran) 20 seneyi aşkındır kullanımda olmasına rağmen ülkemizde az baş vurulan bir ilaçtır. Geniş spektrumlu epilepsilerde etkilidir. Hipersensitivite ve böbrek taşı yapabilme önemli yan etkilerindendir.
Lacosamide
(Benvida) Farklı bir sodyum kanalı üzerinden etki eden antiepileptiktir. Sedatif yan etkileri belirgin olabilir. Kalp ritim sorunları da yapabilir.
Rufinamide
(İnovelon) Özellikle Lennox-Gastaut tablosunda dirençli nöbetler ve drop attack (baş düşme) nöbetlerinde etkilidir. Kalp ritim sorunlarında dikkat edilmelidir.
Parampanel
(Fycompa) AMPA reseptörleri üzerinden etki eden, 2012’den beri kullanılan bir ilaçtır. Dirençli genetik epilepsilerin bazılarında başvurulur. İntihar eğilimi, bağımlılık gibi yan etkileri kullanımını kısıtlamıştır.
Cenobamate
2024 itibari ile henüz ülkemizde olmayan yeni bir ilaçtır. Parsiyel nöbetlerin olduğu epilepsilerde güçlü bir etkinliği belirtilmiştir. Alerjik hipersensitivite ve kalp ritmi üzerine yan etkileri olabilir.
Cannabidiol
(Epidiolex) 2024 itibari ile ülkemizde de ulaşılabilir bir ilaçtır. Dirençli epilepsi, Dravet gibi sendromlarda kullanılır. Cannabis bitkisinden elde edilen CBD yağındaki cannabidiol maddesinin saflaştırılmış halidir. Kurul raporu ve kırmızı reçete ile temin edilebilir.
Revizyon Kasım 2024
