WISC-R Testi
6 yaşından 16 yaşına kadar uygulanabilen WISC-R (Wechsler Çocuklar İçin Zeka Testi), Türkiye’de en yaygın kullanılan, en kabul görmüş zeka testlerinden biridir.
Türk çocukları üzerinde standartizasyon çalışmasında kullanılmıştır. Elde edilen profil, Türk kültürü ve Türk çocuklarını karşılaştırma imkanı vermektedir.
İsminde “zeka testi” ibaresi olmasından ötürü tek bir testten ibaret olduğu kanısını uyandırsa da WISC-R, 10 küçük testen oluşan bir test bataryasıdır. Bu on testin tüm sonuçları toplu bir şekilde hesaplanabileceği gibi, gruplar halinde ya da tek tek değerlendirilebilir.
Bu test puanlarının kendi içinde gösterdiği dağılım ve yığılmalar, yorumlama açısından çok önemli bilgilerdir. Zira dikkat ile ilgili tüm testlerde ortak bir düşüklük önemli bir gözlem olabilmektedir.
Eğitimden etkilenmeyen testlerin yüksek, eğitimden etkilenen testlerin düşük olması, çevresel koşulların uygunsuzluğu ile ilgili bir işaret olabilmektedir. Bu yüzden testin sonucunda bahsedilen IQ puanının kendisinden çok, profilin nasıl bir dağılım gösterdiği daha önemlidir.
Bu testin uygulanması uygun görüldüğü takdirde aileye yapılan geribildirim seansında tüm bu detaylardan bahsedilmelidir. Tedavi planı da bu geribilidirim seansının üzerine inşa edilmelidir.
Gelişim Testleri
Türkiye’de en yaygın kullanılan ve standartizasyonu yapılmış olan gelişim testleri Denver ve Ankara Gelişim Envanteri’dir. Her iki test de 0 ay – 6 yaş arası kullanılabilmektedir.
Bu testlerin sonucunda elde edilen puanlar zeka puanı olarak değerlendirilmemelidir. Daha çok, çocuğun 4 ana gelişim alanında yaşıtlarına göre göreceli konumunu ifade etmektedir. Bu 4 ana gelişim alanı, ince motor beceriler, kaba motor beceriler, dil-bilişsel beceriler, sosyal- özbakım becerileri olarak değerlendirilebilmektedir.
6 yaşına kadar sabit bir zeka puanından söz etmenin doğru olmadığına inanan bilim adamları bu yüzden çocukların gelişimlerini bu dört ana alan üzerinden takip etmenin daha doğru olduğu görüşündedir. Ebeveyne geribildirim bu dört ana alan üzerinden yapılmaktadır.
Davranış Gözlem Formları
Bu formlar genelde çocuğun sıklıkla bulunduğu en az iki çevredeki davranışlarını değerlendirmek üzere verilen formlardır. Okul ve ebeveynler, bu formları ayrı ayrı doldururlar. Sonuçlar birbirleriyle karşılaştırılır. Böylece çocuğun sözü edilen davranışlarının yaygınlığı ve şiddeti hakkında bilgi sahibi olma imkanı doğmaktadır. Aile üyelerinin bakış açlarındaki farklılıklar da gözlemlenebilmektedir. Bu alanda çalışan kişiler açısından bu önemli bir bilgidir.
Zihinsel Becerilere Yönelik Psikolojik Değerlendirme
Aile başka bir şekilde talep etmediği sürece ilk görüşme tüm aile ile birlikte yapılmaktadır. Bu görüşmede çocuğun sözü edilen durumla ilgili görüşü, ailenin görüşü ve çocuğun gelişim hikayesi değerlendirilmektedir.
Bu seans, terapist için hem aile dinamiklerini gözlemleyebilmek hem de sorunun boyutu ve olası nedenleri hakkında hipotezler üretmek için önemli bir seanstır. Üretilen hipotezlerin daha iyi incelenmesi için, ikinci seans genelde çocukla yapılmaktadır. Bu görüşme bir bireysel değerlendirme görüşmesi olarak yapılandırılır. Gerekli görülen tüm testler bu seansta yapılır.
Bu testler zihinsel durumu belirlemeye yönelik zeka testleri ya da davranışsal ve psikolojik profili ortaya koymaya yönelik değerlendirmeler olabilmektedir. Gerektiği durumlarda tüm bu alanları da kapsayabilir. Bu değerlendirmelerin neticesinde son seansta ebeveynlere konu ile ilgili geribilidirim verilir.
Bu geribildirimle birlikte aileye bir tedavi planı sunulur. Geribildirim, test sonuçlarının yorumlanması, klinik gözlemler ve hipotezleri kapsamaktadır. Sonraki süreçte, bireysel çocuk seansları, ebeveyn seansları, bazen de hepsini kapsayacak bir terapi sürecine geçilir.
Ahu Sağlam
Klinik Psikolog
Şubat 2015
