Epilepsiler tekrarlayan nöbetlerle seyreden hastalıklardır. Sara ve epilepsi eş anlamlıdır. Hastada tekrarlayan nöbetler gözlenmişse klinik değerlendirme ile tanı konulabilir.
Epilepsi (sara) tek bir hastalık değildir. Çok çeşitleri tanımlanmıştır. Nöbetlerin başlangıç yaşı ve nöbet tiplerine göre bu epilepsi tiplerinden hangisinin olduğuna karar verilir. Nöbetler bazen irkilme, dalma, şuur bulanıklığı gibi hafif olabilir. Daha tipik olarak olarak nöbette tam şuur kaybı, kasılmalar, çene kilitlenmesi, gözlerde dikilme görülür.
Epilepsilerin sebepleri de çeşitlidir. Bazıları beyin hasarlarının sonucu (doğum, felç veya travma sonrası), bazıları tümör veya damar yumağı gibi yapısal sorunlardan, çoğunluğu ise genetik (“bünyesel”) sebeplerdendir.
Epilepsi (Sara) tanısı nasıl konur?
Ailenin nöbete dair gözlemleri en önemli tanı aracıdır. İyi tarif edilen ve tekrarlayan nöbetler bir uzmanın sara tanısı koyması için yeterlidir. EEG tetkiki beyindeki biyoelektrik dalgaları göstererek tanıda yardımcı olabilir. Görüntüleme (MRI, BT) ve kan tetkikleri sebepleri araştırmak için gereklidir, tanı koydurucu spesifik testler değildir.
Epilepsi (Sara) tedaviyle iyileşir mi?
Nöbetlerin tekrarlamasının ilaçla kontrol edilmesiyle, epilepsinin geçtiği gözlenmiştir. Birçok çocukta hayat boyu tedavi gerekmez, ama tedavi birkaç sene sürebilir. Nöbetlerin tekrarlaması tedavi süresini uzatır. Bazı sara çeşitleri ergenliğe doğru kendiliğinden iyileşir.
Saralı çocuklarda nelere dikkat etmeli?
Çoğu sara tanılı çocuklar, okul ve ev ortamında normal yaşantılarını sürdürebilirler. Özel korumacı bir yaklaşım gereksiz, hatta yanlıştır.
Korkuların, stresin ve yorgunluğun nöbetlere yol açtığı genelde doğru değildir. Ancak uykusuzluk nöbet oluşumunu kolaylaştırabilir. Nöbetlerin uykudayken olup duyulmaması pek olası değildir. Çok kaygılanılıyorsa odadan odaya ses aktarım sistemi ile tedbir alınabilir. Çocukla beraber yatmaya başlamak psikolojik gelişimi olumsuz etkileyebilir.
Ekranlara ve parlak ışıklara maruz kalmak tüm epilepsiler içinde %5’lik bir grupta nöbetleri tetikleyebilir. Bu da EEG testinde kolay saptanır. Dolayısıyla genel bir katı yasak gerekli değildir.
Yiyeceklerin veya bazı içeceklerin olumsuz etkisi bilimsel olarak gösterilmemiştir ve genel bir kısıtlama gerekmez.
Bazı grip ilaçları, antihistaminik ve psikiyatrik ilaçlar nöbet eşiğini düşürerek nadir hastada nöbetlerin tekrarlamasına yol açabilir. Bunlar reçete edilirken epilepsi tanısı belirtilmelidir.
Sara hastası özürlü müdür?
Sara, halk arasında korkutucu bir tanı olarak kabul edilir. Halbuki, özellikle çocuklarda tedaviye iyi yanıt verir. Zeka ve öğrenme sorunları ufak bir grup hastada görülür. Çoğu çocuk normal okul yaşantısını sürdürebilir. Tedavinin aksatılmaması, ilaçların ihmal edilmemesi önemlidir.
Havale veya sara kavramlarından korkmak yerine bu konudaki bilgisizliği ve yanlış inanışları gidermek önemlidir. Bunun için yakın aile fertleri, çocuğun kendisi ve okulda sorumlu öğretmenler bilgilendirilmelidir.
Revizyon Kasım 2024
