Genel Bilgiler ve Uyku Evreleri
Nörolojik sorunların uykuyla ilişkisi gündeme gelince, uykunun doğal özellikleri de bilinmelidir. Uyku öncesi irkilmeler, rüyadaki göz hareketleri, uyku bölünmeleri normal uyku fenomenleridir.
Uyku, tekrarlayan evreler halinde gece boyunca 1-1,5 saat aralarla derinleşir ve yüzeyelleşir. Rüya dönemleri de bu evrelerde tekrarlar. Rüya evreleri eşlik eden hızlı göz hareketleriyle REM (Rapid Eye Movements) olarak adlandırılır. Diğer dönemler de non-REM (NREM) kabul edilir.
NREM uykusu gittikçe derinleşen dört dönemden oluşur:
1. ve 2. döneme “yüzeyel yavaş uyku”,
3. ve 4. döneme ise “derin yavaş uyku” adı verilir.
1. dönem uykuya dalma dönemidir. Bazı yavaş, yanlara doğru göz hareketleri izlenebilir. Uykuya dalma ile birlikte kas gerginliği uyanıklığa göre bir miktar azalmıştır. Uykunun bu ilk dönemi, her evrede tekrarlar. Tüm gece uykusunun yüzde 1/4’ünü oluşturur. Bu sırada bazı çocuklar uyanıp alışkanlıkları olan bazı beklentileri talep edebilirler (emzik, biberon, kucak).
2. dönemde uyku derinleşmeye başlamıştır. Bu dönem elektrografik olarak (EEG ile) ayırt edilebilir. Kas gerginliği 1. döneme oranla biraz daha azalmıştır. Tüm gece uykusunun yüzde 45-50’sini 2. dönem uykusu oluşturur.
3. ve 4. dönemde uyku artık iyice derinleşmiştir. Yavaş göz hareketleri bu dönemlerde de görülebilir. Kas gerginliği daha da azalmıştır. Gece uykuda geçen sürenin yüzde 20-25’i 3. ve 4. uyku dönemlerinden oluşur.
REM uykusu (hızlı göz hareketlerinin olduğu rüya dönemi) birçok özelliği ile diğer uyku dönemlerinden ayrılır. Yüzde, kol ve bacaklarda minik seğirmeler dışında, REM’de kas gerginliği tamamen kaybolmuştur. REM dönemi gece uykusunun yüzde 20-25’ini oluşturur. Özellikle bebeklerde ve narkolepsi gibi bazı hastalıklarda uykunun hemen başlangıcında da REM uykusu gelişebilir. Buna bağlı olan hızlı göz hareketleri aileleri şaşırtabilir.
Düzenleme Şubat 2025
